Persoonlijk voorwoord van de schrijver
Ik weet nog precies waarom ik dit boek ben gaan schrijven. Het moet ergens rond 1998 zijn geweest, toen ik met een vriend van mij sprak over de integratieproblemen van immigranten in Nederland. Ik zei: "Het punt is dat veel buitenlanders niet snappen hoe de Nederlandse cultuur in elkaar zit". Waarop mijn gesprekspartner reageerde: "Maar wat is dat dan, de Nederlandse cultuur?" Hij was nogal sceptisch over het bestaan van een specifiek Nederlandse cultuur. Ik herinner me dat ik niet in staat was een helder antwoord te geven op zijn vraag en dat ergerde me.
Het lijkt wel of we in Nederland cultuurblind zijn. We zijn ons er nauwelijks van bewust dat de meeste mensen op aarde heel anders denken dan wij. En als er toch iets over cultuurverschillen gezegd wordt, hoor ik niet alleen politici maar ook hoogleraren van naam uitspraken doen die meer gebaseerd zijn op ideologische dogma's dan op degelijk wetenschappelijk onderzoek.
Zelf heb ik de kracht van cultuurverschillen 'aan den lijve' meegemaakt tijdens mijn werk als archeoloog in het Middellandse Zeegebied. Mijn indringendste ervaringen deed ik op in Egypte, waar ik een jaar woonde en daarna meer dan twintig jaar onderzoek deed. Door schade en schande heb ik mogen ondervinden dat cultuurverschillen er toe doen en dat je ze niet kunt negeren, op straffe van veel ellende. Wil je 'overleven' in een ander land, dan moet je de culturele mores onder de knie krijgen. Ik ontdekte daar ook hoe Nederlands ik ben, hoe mijn gedachten en gedrag geleid worden door typisch Nederlandse reflexen die ik lang geleden als klein kind geleerd heb en hoe moeilijk het is daar uit te stappen.
Die ontdekking wilde ik onder woorden brengen in een boek en delen met andere Nederlanders. Drie jaar lang heb ik onderzoek gedaan en ben ik aan het schrijven geweest om onder woorden te brengen wat nu zo typisch voor het Nederlands denken is. En ik zou geen archeoloog zijn als ik niet ook de oorsprong van die Nederlandse denkpatronen had willen ontrafelen.
Arnold Enklaar